Interpelacja w sprawie rzetelnej analizy skali pozwów sąsiedzkich dotyczących oddziaływań związanych z produkcją rolną

Interpelacja w sprawie rzetelnej analizy skali pozwów sąsiedzkich dotyczących oddziaływań związanych z produkcją rolną

Szanowny Panie Ministrze,

w ostatnich miesiącach w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołany został Zespół do spraw zachowania funkcji produkcyjnych wsi, któremu przewodniczy Pan Stefan Krajewski, sekretarz stanu. W trakcie 99 posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi dnia 24 czerwca 2025 przewodniczący Krajewski zapowiedział przygotowanie projektu ustawy, której celem miałoby być zapewnienie ochrony rolnikom przed pozwami składanymi przez mieszkańców terenów wiejskich nieprowadzących działalności rolniczej – tzw. ludność „napływową”.

W przestrzeni publicznej argumentacją dla tej inicjatywy ustawodawczej stała się sprawa rolnika z województwa łódzkiego, który został zobowiązany do wypłaty odszkodowania swoim sąsiadom w związku z oddziaływaniem prowadzonej przez niego działalności hodowlanej. Sprawa ta, szeroko nagłośniona w mediach branżowych, stała się symbolem problemów, które miałyby dotykać rolników w całym kraju.

Jednakże zarówno w trakcie posiedzeń komisji sejmowych, jak i w uzasadnieniach towarzyszących projektom ustaw o podobnym charakterze – składanym przez posłów Konfederacji czy Prawa i Sprawiedliwości – nie przedstawiono żadnych danych liczbowych potwierdzających rzeczywistą skalę tego typu pozwów. Brakuje informacji, ilu rolników zostało pozwanych, jakie były wyniki tych postępowań oraz kto występował jako powód – mieszkańcy miast, nowi właściciele działek na terenach wiejskich, czy też inni rolnicy lub wieloletni mieszkańcy wsi.

Tymczasem już od ponad dwóch dekad mieszkańcy terenów wiejskich – nierzadko również prowadzący działalność rolną – zgłaszają potrzebę uregulowania kwestii lokalizacji i funkcjonowania dużych ferm przemysłowych w pobliżu zabudowań mieszkalnych. Brakuje systemowych regulacji dotyczących m.in. emisji odorów, hałasu, uciążliwości środowiskowych czy wpływu na jakość życia na obszarach wiejskich. Według danych Koalicji Społecznej Stop Fermom Przemysłowym, pozyskanych w trybie dostępu do informacji publicznej z urzędów gmin, tylko w latach 2009–2019 w Polsce miało miejsce co najmniej 841 protestów społecznych przeciwko planowanym lub funkcjonującym fermom przemysłowym. ​​W zbliżonym okresie, latach 2007–2017, odnotowano łącznie 3683 skargi i apele dotyczące uciążliwości zapachowych związanych z rolnictwem i hodowlą zwierząt. Spośród nich 24 stanowiska zajęły samorządy lokalne, a 219 skarg i wniosków skierowano do ministerstw oraz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. 2233 skargi trafiły do inspektoratów ochrony środowiska (GIOŚ i WIOŚ), 100 skarg do Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (GUNB), a 1131 skarg do powiatowych i wojewódzkich inspektoratów nadzoru budowlanego (PINB i WINB). Dane te pokazują, że problem uciążliwości związanych z fermami przemysłowymi nie jest jednostkowy, lecz systemowy i wielokrotnie zgłaszany przez różne podmioty, zarówno mieszkańców, jak i instytucje publiczne.

W związku z powyższym, zwracam się z następującymi pytaniami:

  1. Czy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dysponuje danymi na temat skali wszystkich pozwów sąsiedzkich dotyczących oddziaływań związanych z działalnością rolniczą (np. emisje odorowe, hałas, zanieczyszczenia, oddziaływanie na wody gruntowe, uciążliwości środowiskowe)?
  2. Jakie były wyniki tych spraw w ostatnich 10 latach – ilu rolników zostało pozwanych, ile spraw zakończyło się zasądzeniem odszkodowania, ilu pozywających było osobami nieprowadzącymi działalności rolniczej?
  3. Czy wśród powodów znajdowali się także wieloletni mieszkańcy wsi oraz inni rolnicy?
  4. Czy Ministerstwo prowadzi analizy porównawcze dotyczące skali tych pozwów w odniesieniu do liczby protestów społecznych i skarg dotyczących funkcjonowania ferm przemysłowych?
  5. Czy resort planuje opublikowanie danych i wniosków z takich analiz przed skierowaniem zapowiadanego projektu ustawy do dalszych prac legislacyjnych?
  6. W jaki sposób Ministerstwo planuje wyważyć potrzebę ochrony funkcji produkcyjnej wsi z potrzebami lokalnych społeczności i ochroną ich prawa do zdrowia oraz życia w środowisku wolnym od nadmiernych uciążliwości?

Z uwagi na dużą skalę konfliktów sąsiedzkich oraz rosnącą liczbę protestów przeciwko działalności przemysłowych ferm, uprzejmie proszę o udostępnienie powyższych danych i analiz jako niezbędnego warunku rzetelnych i przejrzystych prac nad planowanym projektem ustawy. Dalsze decyzje legislacyjne powinny opierać się na faktach i pełnym obrazie sytuacji na obszarach wiejskich, uwzględniającym zarówno interesy rolników, jak i wszystkich mieszkańców wsi.

Z poważaniem,

Małgorzata Tracz

Posłanka na Sejm RP