Interpelacja w sprawie rzetelnej analizy skali pozwów sąsiedzkich dotyczących oddziaływań związanych z produkcją rolną
Szanowny Panie Ministrze,
w ostatnich miesiącach w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi powołany został Zespół do spraw zachowania funkcji produkcyjnych wsi, któremu przewodniczy Pan Stefan Krajewski, sekretarz stanu. W trakcie 99 posiedzenia Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi dnia 24 czerwca 2025 przewodniczący Krajewski zapowiedział przygotowanie projektu ustawy, której celem miałoby być zapewnienie ochrony rolnikom przed pozwami składanymi przez mieszkańców terenów wiejskich nieprowadzących działalności rolniczej – tzw. ludność „napływową”.
W przestrzeni publicznej argumentacją dla tej inicjatywy ustawodawczej stała się sprawa rolnika z województwa łódzkiego, który został zobowiązany do wypłaty odszkodowania swoim sąsiadom w związku z oddziaływaniem prowadzonej przez niego działalności hodowlanej. Sprawa ta, szeroko nagłośniona w mediach branżowych, stała się symbolem problemów, które miałyby dotykać rolników w całym kraju.
Jednakże zarówno w trakcie posiedzeń komisji sejmowych, jak i w uzasadnieniach towarzyszących projektom ustaw o podobnym charakterze – składanym przez posłów Konfederacji czy Prawa i Sprawiedliwości – nie przedstawiono żadnych danych liczbowych potwierdzających rzeczywistą skalę tego typu pozwów. Brakuje informacji, ilu rolników zostało pozwanych, jakie były wyniki tych postępowań oraz kto występował jako powód – mieszkańcy miast, nowi właściciele działek na terenach wiejskich, czy też inni rolnicy lub wieloletni mieszkańcy wsi.
Tymczasem już od ponad dwóch dekad mieszkańcy terenów wiejskich – nierzadko również prowadzący działalność rolną – zgłaszają potrzebę uregulowania kwestii lokalizacji i funkcjonowania dużych ferm przemysłowych w pobliżu zabudowań mieszkalnych. Brakuje systemowych regulacji dotyczących m.in. emisji odorów, hałasu, uciążliwości środowiskowych czy wpływu na jakość życia na obszarach wiejskich. Według danych Koalicji Społecznej Stop Fermom Przemysłowym, pozyskanych w trybie dostępu do informacji publicznej z urzędów gmin, tylko w latach 2009–2019 w Polsce miało miejsce co najmniej 841 protestów społecznych przeciwko planowanym lub funkcjonującym fermom przemysłowym. W zbliżonym okresie, latach 2007–2017, odnotowano łącznie 3683 skargi i apele dotyczące uciążliwości zapachowych związanych z rolnictwem i hodowlą zwierząt. Spośród nich 24 stanowiska zajęły samorządy lokalne, a 219 skarg i wniosków skierowano do ministerstw oraz Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. 2233 skargi trafiły do inspektoratów ochrony środowiska (GIOŚ i WIOŚ), 100 skarg do Głównego Urzędu Nadzoru Budowlanego (GUNB), a 1131 skarg do powiatowych i wojewódzkich inspektoratów nadzoru budowlanego (PINB i WINB). Dane te pokazują, że problem uciążliwości związanych z fermami przemysłowymi nie jest jednostkowy, lecz systemowy i wielokrotnie zgłaszany przez różne podmioty, zarówno mieszkańców, jak i instytucje publiczne.
W związku z powyższym, zwracam się z następującymi pytaniami:
- Czy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi dysponuje danymi na temat skali wszystkich pozwów sąsiedzkich dotyczących oddziaływań związanych z działalnością rolniczą (np. emisje odorowe, hałas, zanieczyszczenia, oddziaływanie na wody gruntowe, uciążliwości środowiskowe)?
- Jakie były wyniki tych spraw w ostatnich 10 latach – ilu rolników zostało pozwanych, ile spraw zakończyło się zasądzeniem odszkodowania, ilu pozywających było osobami nieprowadzącymi działalności rolniczej?
- Czy wśród powodów znajdowali się także wieloletni mieszkańcy wsi oraz inni rolnicy?
- Czy Ministerstwo prowadzi analizy porównawcze dotyczące skali tych pozwów w odniesieniu do liczby protestów społecznych i skarg dotyczących funkcjonowania ferm przemysłowych?
- Czy resort planuje opublikowanie danych i wniosków z takich analiz przed skierowaniem zapowiadanego projektu ustawy do dalszych prac legislacyjnych?
- W jaki sposób Ministerstwo planuje wyważyć potrzebę ochrony funkcji produkcyjnej wsi z potrzebami lokalnych społeczności i ochroną ich prawa do zdrowia oraz życia w środowisku wolnym od nadmiernych uciążliwości?
Z uwagi na dużą skalę konfliktów sąsiedzkich oraz rosnącą liczbę protestów przeciwko działalności przemysłowych ferm, uprzejmie proszę o udostępnienie powyższych danych i analiz jako niezbędnego warunku rzetelnych i przejrzystych prac nad planowanym projektem ustawy. Dalsze decyzje legislacyjne powinny opierać się na faktach i pełnym obrazie sytuacji na obszarach wiejskich, uwzględniającym zarówno interesy rolników, jak i wszystkich mieszkańców wsi.
Z poważaniem,
Małgorzata Tracz
Posłanka na Sejm RP