Interpelacja nr 4123 w sprawie zmian w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa

Interpelacja poselska do ministra rolnictwa i rozwoju wsi w sprawie zmian w ustawie o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa.

Szanowny Panie Ministrze!

Zwracam się do Pana z próbą o ustosunkowanie się do pojawiającego się w przestrzeni publicznej postulatu przedstawicieli i przedstawicielek samorządu terytorialnego o zmiany w regulacji dotyczącej nieodpłatnego przekazywania na własność jednostce samorządu terytorialnego nieruchomości przekazanych do Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.

Przedstawiciele i przedstawicielki samorządu terytorialnego zwracają uwagę, że umowy nieodpłatnego przekazania nieruchomości zawarte przed dniem 26 czerwca 2019 r., to jest przed datą wprowadzenia art. 5a do ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, nie zawierały terminów realizacji celu, na które zostały przekazane, podobnie jak przepisy ustawowe sprzed tej daty.

Wiele samorządów, które zawarły umowy przed dniem 26 czerwca 2019 r. nie zrealizowało określonego w umowie celu, jednak brak realizacji celu podyktowany był obiektywnymi przyczynami. Jednostki te albo podejmowały czynności wprost zmierzające do realizacji celu, poprzez różnego rodzaju gospodarczo uzasadnione czynności, poprzedzające samo rozpoczęcie działań budowlanych albo w żadnym wypadku nie można im przypisać woli odstąpienia od celu, na jaki nieruchomość została im nieodpłatnie przekazana.

Sankcja związana z obowiązkiem zwrotu wartości nieruchomości powinna być stosowana w momencie, kiedy dana jednostka rzeczywiście dokonała zbycia danej nieruchomości np. w celach czysto zarobkowych, wykorzystała ją sprzecznie z celem określonym w umowie lub też nie podejmuje w ogóle działań i całkowicie porzuciła wolę realizacji celu, na jaki otrzymała nieodpłatnie nieruchomość.

Aktualnie brak jest w ustawie przesłanek, które wprost mogłyby przesądzać o zwalnianiu nabywcy od obowiązku zwrotu równowartości nieruchomości mimo niezrealizowania inwestycji.

Obecnie w orzecznictwie sądowym sam fakt braku realizacji celu utożsamiany jest ze zmianą przeznaczenia nieruchomości uzasadniającą zastosowanie sankcji określonej w art. 24 ust. 5a ustawy, co może narażać wiele samorządów na dotkliwe skutki finansowe w sytuacji, kiedy nie zrealizowały one całości inwestycji z przyczyn obiektywnych i z uwagi na fakt, że potrzeby społeczności lokalnej w danym zakresie były zaspokojone.

Mając powyższe na uwadze, przedstawiciele i przedstawicielki samorządu terytorialnego proponują dodanie do ustawy art. 24 ust. 5aaa w brzmieniu:

"Przepis ust. 5a nie stosuje się, w przypadku kiedy:
a) nabywca podejmuje czynności zmierzające do realizacji celu określonego w umowie a opóźnienie w realizacji celu, określonego w umowie jest uzasadnione okolicznościami faktycznymi,
b) wola nabywcy nie jest nakierowana na zmianę celu i inne wykorzystanie nieruchomości niż cel określony w umowie, w szczególności nabywca nie dokonuje zmiany miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub decyzji O warunkach zabudowy, która potwierdzałaby zamiar zmiany celu i wykorzystania nieruchomości na inny cel."

Zdaniem przedstawicieli i przedstawicielek samorządu terytorialnego proponowane zmiany wprowadzają kryteria, które umożliwią dokonanie oceny realizacji umowy pod kątem zaistnienia przesłanek uzasadniających zwolnienie z obowiązku zwrotu wartości nieruchomości pomimo braku realizacji celu. Ważne jest również to, aby zmiany te miały zastosowanie do spraw już wszczętych, a niezakończonych, czemu można wprost dać wyraz w przepisach przejściowych. Uwzględniają one także stanowiska Sądu Najwyższego i sądów powszechnych w tym zakresie.

Dlatego zwracam się do Pana Ministra z pytaniem o to, jakie jest stanowisko Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi w stosunku do wyżej wymienionych propozycji zmian w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, przedstawionych przez przedstawicieli i przedstawicielki samorządu terytorialnego? Czy Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi rozważa przygotowanie projektu ustawy, który by odpowiadał na powyższe postulaty przedstawicieli i przedstawicielek samorządu terytorialnego?

Z poważaniem
Małgorzata Tracz

Odpowiedź ministra rolnictwa i rozwoju wsi

fot. Jacek Halicki, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons