Interpelacja nr 29041 do ministra infrastruktury w sprawie eliminowania z ruchu drogowego pojazdów nadmiernie emitujących substancje szkodliwe
Szanowny Panie Ministrze,
Mija rok od publikacji przez Najwyższą Izbę Kontroli wyników kontroli pn. „Eliminowanie z ruchu drogowego pojazdów nadmiernie emitujących substancje szkodliwe” (Nr ewid. 11/2020/P/19/031/KIN).
Realizacja wniosków Najwyższej Izby Kontroli powinna być traktowana jako zadanie istotne i pilne, szczególnie w świetle opublikowania przez Światową Organizację Zdrowia 22 września 2021 roku aktualizacji rekomendacji dotyczących górnych poziomów stężeń zanieczyszczeń powietrza dla sześciu głównych zanieczyszczających je substancji, tj. pyłów zawieszonych PM2,5, pyłów zawieszonych PM10, dwutlenku azotu, dwutlenku siarki, tlenku węgla oraz ozonu [1][2]. Graniczny poziom stężenia został istotnie obniżony dla większości związków, a w tym dla dwutlenku azotu, emitowanego głównie przez transport drogowy, aż czterokrotnie (poziom stężenia średniorocznego został obniżony z 40µg/m3 do 10µg/m3 i dodatkowa rekomendacja co do stężenia średniodobowego – do 25µg/m3).
Warto wziąć pod uwagę także wyniki badań przeprowadzonych w polskich miastach - Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Łodzi i Poznaniu - przez grupę organizacji pozarządowych, w tym Polski Alarm Smogowy, opublikowanych w październiku tego roku [3]. W podsumowaniu badań wskazano, że odnotowane wartości NO2 bardzo często przekraczały normę przyjętą w prawie unijnym i polskim dla rocznego stężenia (40 μg/m3), a w wielu wypadkach były to znaczne przekroczenia, powyżej 50 μg/m3,a zdarzały się też ponad 60 μg/m3. W żadnym z punktów pomiarowych nie odnotowano stężenia na tyle niskiego, aby spełnić wspomniane powyżej rekomendacje Światowej Organizacji Zdrowia.
Jednocześnie coraz więcej badań wskazuje na szczególnie negatywny wpływ emisji transportowych na zdrowie i rozwój dzieci (zgodnie z aktualnym podsumowaniem wiedzy w tym zakresie zawartym w raporcie “Wpływ zanieczyszczeń powietrza z transportu na zdrowie i rozwój dzieci” [4].
Z kolei zgodnie z analizą Warszawskiego Alarmu Smogowego [5] dotyczącą ograniczenia emisji spalin samochodowych w Polsce poprzez uregulowanie obrotu pojazdami używanymi, w szczególności z silnikiem Diesla „Polska jest jedynym krajem w UE, w którym wyłącznym kryterium wpływającym na wysokość opłaty akcyzowej jest pojemność silnika. Wyższa opłata akcyzowa (18.6%) dotyczy pojazdów o pojemności silnika pow. 2000cm3. Zdecydowana większość najbardziej popularnych starych, wysokoemisyjnych Diesli (1900 cm3) podpada natomiast pod niższą (3.1%) stawkę podatku akcyzowego”. Tymczasem „zdecydowana większość państw członkowskich UE kształtuje opłaty rejestracyjne oraz obciążenia podatkowo/akcyzowe, stosując mechanizm oparty nie tylko na standardowych kryteriach dotyczących pojemności i mocy silnika, wieku, ceny pojazdu, ale w dużym stopniu oparty na czynnikach dotyczących stopnia emisji szkodliwych związków i/lub CO2”.
W związku z powyższym zwracam się do Pana Ministra z następującymi pytaniami:
1) Jak przebiega realizacja wniosków skierowanych do Ministra Infrastruktury po wspomnianej powyżej kontroli Nr ewid. 11/2020/P/19/031/KIN, w tym w szczególności, czy Minister podjął lub planuje podjąć działania w celu wprowadzenia przepisów określających:
a) sankcje wobec osób odpowiedzialnych za zlecanie, oferowanie oraz wykonanie usługi usunięcia z pojazdu urządzeń zamontowanych przez producenta w celu ograniczenia emisji substancji szkodliwych dla zdrowia i środowiska;
b) obowiązek poddawania pojazdów dodatkowym przeglądom technicznym, potwierdzającym ich zdatność do ruchu drogowego po przekroczeniu określonego wieku pojazdu i wielkości przebiegu;
c) sposób przeprowadzania pomiaru emisji spalin w trakcie badań technicznych pojazdów, umożliwiający dopuszczanie do ruchu drogowego wyłącznie pojazdów, które spełniają warunki w zakresie ochrony środowiska, określone w dokumentach homologacyjnych, uprawniających do sprzedaży i użytkowania;
d) szczegółowy zakres, warunki i tryb przeprowadzania kontroli stacji kontroli pojazdów przez organy sprawujące nadzór nad tymi podmiotami, dokumentowanie przebiegu kontroli oraz ich wyników, a także postępowanie pokontrolne;
e) status diagnostów oraz zasady ich zatrudniania, uwzględniające konieczność zapewnienia niezależności w wykonywaniu ich obowiązków;
f) obowiązek systematycznego podnoszenia kwalifikacji przez diagnostów;
2) Czy Minister podjął lub planuje podjąć działania w celu wprowadzenia przepisów zmieniających obciążenia podatkowo/akcyzowe i/lub opłaty rejestracyjne, z zastosowaniem mechanizmu opartego nie tylko na standardowych kryteriach dotyczących pojemności i mocy silnika, wieku, ceny pojazdu, ale także na emisyjności pojazdu (czynnikach dotyczących stopnia emisji szkodliwych związków i/lub CO2)?
Z poważaniem,
Małgorzata Tracz
[1] https://apps.who.int/iris/handle/10665/34655
[4] http://www.pkeom.pl/uploads/Aktualnosci_2021/Raport_transport_powietrze_zdrowie_dzieci_12052021.pdf
[5] https://alarmsmogowy.pl/wp-content/uploads/2021/10/Analiza_diesli_WAS_2021.pdf